Ruimtelijke adaptatie
Door klimaatverandering neemt de kans op wateroverlast, hitte, droogte en overstromingen toe. Dat levert risico’s op voor onder andere economie, gezondheid en veiligheid. Het is van groot belang dat Nederland zich aanpast aan deze veranderingen. Een belangrijke manier om dat te doen is door het klimaatbestendig en waterrobuust inrichten van onze bebouwde en landelijke gebieden. In het Deltaprogramma wordt hieraan gewerkt onder de noemer ‘ruimtelijke adaptatie’.
In 2021 was er extra aandacht voor het onderwerp ruimtelijke adaptatie, vanwege de overstromingen in Limburg en de extreme hitte en bosbranden in grote delen van Europa. In het Klimaatsignaal’21 van het KNMI (gebaseerd op de bevindingen van het IPCC) staat dat klimaatverandering wereldwijd heeft geleid tot deels onomkeerbare gevolgen voor mens en natuur. De grens van 1,5 graad temperatuurstijging wordt al over ongeveer tien jaar bereikt als we mondiaal zo doorgaan. Ook in 2023 hebben we in heel Europa weer met ernstige gevolgen van weersextremen te maken gehad.
Er wordt hard gewerkt, maar de weg naar een klimaatbestendige inrichting van Nederland is nog lang. De meeste provincies en gemeenten werken actief aan het integreren van klimaatadaptatie in de omgevingsvisies. Hoopvol is ook dat er volop aandacht is voor klimaatadaptatie, dankzij het werk in de 45 werkregio’s van het Deltaprogramma Ruimtelijke adaptatie.
Als we niets doen, kan de schade in onze steden oplopen tot ruim 80 miljard euro in de periode tot 2050. Ook in het landelijk gebied kan veel schade ontstaan. Stortbuien en langdurige neerslag veroorzaken wateroverlast. Op andere momenten ontstaat juist droogteschade. Hitte veroorzaakt uitzettingsproblemen bij spoorwegen, bruggen en andere infrastructuur. Ook raakt hitte de gezondheid van kwetsbare mensen, zoals ouderen en jonge kinderen. Door klimaatverandering is een omslag in het denken nodig: klimaatbestendig en waterrobuust inrichten moet een vanzelfsprekend onderdeel van ruimtelijke (her)ontwikkelingen worden.
Deltabeslissing en Deltaplan
Ruimtelijke adaptatie is een van de drie thema’s in het Deltaprogramma. Het einddoel en de gezamenlijke ambities zijn vastgelegd in de Deltabeslissing Ruimtelijke adaptatie. De kern daarvan is dat Nederland in 2050 waterrobuust en klimaatbestendig is ingericht. Het Rijk heeft de inhoud van deze deltabeslissing en aan klimaatadaptatie gerelateerd ruimtelijk beleid vastgelegd in het Nationaal Waterprogramma (NWP), de Nationale Omgevingsvisie en de Nationale Klimaatadaptatiestrategie (NAS). De uitvoering van de deltabeslissing staat beschreven in het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie. Het is een stapsgewijze aanpak in een cyclisch proces van risicoanalyses tot maatregelen en calamiteiten-aanpak. De organisatie van Deltaprogramma Ruimtelijke adaptatie wordt versterkt door in twee werkgroepen extra aandacht te geven aan monitoring en structurele financiering van maatregelen.