TomTom voor toekomstig waterbeheer
Het klimaat verandert en ook als het gaat om de economische ontwikkeling op lange termijn tasten we in het duister. De toekomst is onzeker. De wetenschap erkent die onzekerheid en wil beslissers gaan helpen met het nemen van besluiten die robuust of flexibel zijn, of allebei.
Door het verkennen van duurzame oplossingsrichtingen kan een ‘adaptatiekaart’ worden gemaakt. Die kaart, een soort TomTom voor het toekomstig waterbeheer, maakt het nemen van een optimale beslissing makkelijker. “Daar valt nog veel winst te behalen”, zegt promovenda Marjolijn Haasnoot van Deltares.
Nieuwe manier van denken
Na de ramp van 1953 handelden we reactief wanneer het ging om oplossingen om Nederland veilig te houden tegen overstromingen. Het realiseren van de Deltawerken is daar een goed voorbeeld van. Vandaag de dag kijken we vooruit, op de middellange termijn tot 2050 en op lange termijn tot 2100. Dat doen we in het Deltaprogramma. Het maken van keuzes voor maatregelen op lange termijn is geen gemakkelijke opgave. In het onderzoek van Haasnoot wordt niet alleen gekeken naar de verre horizon over 50 of 100 jaar, maar ligt de nadruk juist op de paden die naar die toekomst leiden. Op weg naar die toekomst kan van alles gebeuren, zoals een hoogwater of langdurige droogte, of meer kennis over klimaatverandering, of een veranderende maatschappelijke waardering voor natuur of veiligheid; allemaal onzekere factoren, maar ze bepalen mede welke maatregelen we in de loop van de tijd gaan nemen.
Haasnoot: “ Door het verkennen van allerlei mogelijke toekomstpaden kun je vaststellen of een oplossingsrichting die je nu al kiest duurzaam is of dat het om een doodlopende weg gaat. Zo kun je oplossingen nemen die of robuust en/of flexibel zijn. Bij flexibele oplossingen denken we aan het nemen van kleine stapjes die uiteindelijk bijdragen aan een grote stap.” Zo zijn er ook oplossingen die minder duurzaam zijn. “Bouwen in de uiterwaarden beperkt bijvoorbeeld de mogelijke maatregelen. Als je kiest voor een oplossing die toekomstbestendig moet zijn, dan is een robuuste oplossing gewenst. Denk aan klimaatdijken. Een goed voorbeeld van een flexibele oplossing voor kustverdediging is zandsuppletie. Dat is redelijk gemakkelijk en relatief goedkoop aan te passen aan onvoorziene omstandigheden.”
Bloemen: “Het denken in termen van flexibiliteit, robuustheid en adaptatiepaden staat centraal in de manier waarop in het Deltaprogramma de strategieën worden ontwikkeld: adaptief deltamanagement. De ontwikkelde kennis wordt in de praktijk maximaal benut. Inhoudelijke uitdagingen zijn onder andere de governance-kant van deze werkwijze: hoe borg je dat opties open gehouden worden, hoe beheer je de portfolio van opties.”
Accepteren en verkennen
Haasnoot adviseert beleidsmakers om te accepteren dat er onzekerheden zijn en het daarom te zoeken in het verkennen van alle mogelijke oplossingsrichtingen. Vanuit de watersector in binnen- en buitenland is veel belangstelling voor het onderwerp. Ook de transportsector en verschillende ruimtelijke disciplines hebben al belangstelling getoond.
