Toekomstige rivierafvoeren Rijn en Maas: lager in de zomer en hoger in de winter
In opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) zijn Deltares, Rijkswaterstaat en het KNMI een samenwerking aangegaan om inzichten vanuit de nieuwe klimaatscenario’s te vertalen naar het afvoerregime van de Rijn en Maas. Deze analyse laat zien dat voor beide rivieren de gemiddelde winter- en voorjaarsafvoeren omhoog gaan.
In het zomerhalfjaar (maart - augustus) zullen de gemiddelde afvoeren verder dalen, door minder neerslag en hogere verdamping in de stroomgebieden van Rijn en Maas. De totale afvoer van water in het winterhalfjaar (september - februari) neemt toe door stijgende temperaturen.
KNMI’23 scenario’s leiden tot nieuwe inzichten voor toekomstige afvoeren
Op 9 oktober 2023 publiceerde het KNMI de KNMI’23 klimaatscenario’s voor Nederland. Voor Nederland laten deze nieuwe scenario’s zien dat we te maken krijgen met een versnelling van de zeespiegelstijging, een toename van de gemiddelde temperatuur, drogere zomers en nattere winters. Tegelijkertijd nemen de weersextremen toe en kunnen er in de zomer zwaardere buien voorkomen.
Vertaling naar afvoerscenario’s voor Rijn en Maas
Alle nieuwe afvoerscenario’s laten lagere rivierafvoeren zien voor de Rijn en Maas in het zomerhalfjaar. De afname varieert tussen de 10% en 30% voor 2100. We kunnen nu dus met meer zekerheid stellen dat de afvoeren in het zomerhalfjaar gaan afnemen. Voor zowel Rijn als Maas zullen de gemiddelde winter- en voorjaarsafvoeren omhoog gaan.
De stijgende temperaturen zorgen ervoor dat de gletsjers in de Alpen langzaamaan verdwijnen. Ook wordt het sneeuwpak in de Alpen in de loop van de eeuw veel minder dik. Er valt meer regen, waardoor de gemiddelde afvoer in de winter toeneemt en de bijdrage van smeltwater aan Rijn afneemt.
Met het toenemen van variaties en het groter worden van extremen, neemt de opgave voor waterbeheerders toe, zowel in Nederland als in onze buurlanden. De afvoerscenario’s gaan uit van de huidige situatie en zijn beleidsneutraal.
Ver vooruitkijken: na 2100
Voor het eerst bieden deze nieuwe nationale afvoerscenario’s de kans om de situatie na 2100 te bekijken. In totaal zijn 15 klimaatscenario’s geanalyseerd op hun effecten op de afvoeren van Rijn en Maas. Voor de meest extreme scenario’s zullen de gemiddelde lage afvoeren na 2100 nog verder dalen en zullen de maximale afvoeren waarschijnlijk verder toenemen.
In vergelijking met de KNMI’14 scenario’s laten zowel de droge als natte scenario’s een afname van de gemiddelde zomerafvoer zien. Omdat hogere afvoeren in de winter en de lagere afvoeren in de zomer elkaar uitmiddelen is er op jaarbasis gemiddeld vrijwel geen verandering te zien.
Vervolg
Deze afvoerscenario’s representeren de klimaateffecten, specifiek ten aanzien van de gemiddelde en lage afvoeren.
Onderzoek naar de impact en het effect van de afvoerscenario’s zal plaatsvinden in vervolgstudies, waaronder beleidsstudies zoals Deltaprogramma Zoetwater, Kennisprogramma Zeespiegelstijging, Programma Klimaatbestendige Zoetwatervoorziening Hoofdwatersysteem en het Programma Integraal Riviermanagement.
Begin 2024 worden de Deltascenario’s gepubliceerd. Hierin worden de Klimaat- en afvoerscenario’s gecombineerd met de sociaal-economische ontwikkelingen die de watervraag en de bovenstroomse afvoeren beïnvloeden.
In de loop van 2024 brengt Deltares in samenwerking met Rijkswaterstaat en het KNMI in navolging van de huidige studie, een rapport uit dat ingaat op de toekomstige verandering in hoge en extreem hoge afvoeren.
Meer weten? Lees het onderzoeksrapport.