Deltacommissaris en Watergezant bezoeken klimaatadaptief Zwolle

Deltacommissaris Wim Kuijken en Watergezant Henk Ovink waren op 14 oktober op werkbezoek in de gemeente Zwolle. Het thema van het werkbezoek was ruimtelijke adaptatie en de City Deal Klimaatadaptatie. Belangrijke vraag daarbij is: hoe bereiden we onze steden, zoals Zwolle, voor op meer en zwaardere regenbuien en op meer hitte in de zomer? Het werkbezoek stond in het teken van het zien van goede voorbeelden, het gesprek aangaan met bewoners en betrokkenen en lessen te leren uit de praktijk. Dit als opmaat naar een Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie dat komend jaar als onderdeel van het Deltaprogramma 2018 opgesteld gaat worden. Voorafgaand aan Zwolle bezocht de Watergezant, samen met de directeur van de staf deltacommissaris, de Afsluitdijk en de Friese IJsselmeerkust. Daar stonden de vismigratierivier en de pilot met de zachte zandmotor voor de IJsselmeerkust centraal.

(Een gebouwtje met vlaggen eromheen. Voice-over:)

RUSTIGE MUZIEK

VOICE-OVER: Op 14 oktober brachten Deltacommissaris Wim Kuijken en internationaal Watergezant Henk Ovink een werkbezoek aan Friesland en Zwolle.
De dag begon in Kornwerderzand, waar de genodigden werden ontvangen door gedeputeerde Sietske Poepjes.
De nieuwe Afsluitdijk biedt volop kansen voor innovatie.
Een mooi voorbeeld is de vismigratierivier.

(Meinard Bos bij een grote wandkaart:)

MEINARD BOS: De vismigratierivier is een mogelijkheid voor vissen om weer door de Afsluitdijk te komen.
Hier hebben we de Waddenzee, hier hebben we het IJsselmeer met de Afsluitdijk.
Hier ligt de vis te wachten die naar binnen wil.
En die vis wil van de zoutere gronden of zoute wateren naar het zoete water.
En dat kan niet, want de stroming die je hier hebt in de spuisluizen is veel te sterk. Daar kunnen de vissen niet tegenin zwemmen.
Dus ze hebben een systeem bedacht en dat is dit, dit is de vismigratierivier waarin het water veel langzamer stroomt en de vissen heel goed tegen de stroming in kunnen gaan.
En dit hele systeem wordt gevoed met de vloed en als het eb is, gaat al het water weer terug.
Dus twee keer per dag gaat het water heen en weer.
VOICE-OVER: Chris Bakker van It Fryske Gea nam het gezelschap mee naar de Workumerwaard. Vanaf het uitkijkpunt bij It Soal is goed te zien hoe het klimaatbufferproject Friese IJsselmeerkust vorm heeft gekregen en wat de eerste resultaten zijn van de 'zachte zandmotor' voor de kust.
CHRIS BAKKER: Ja, dit is een plek waar we bevreesd waren voor de veranderingen in het peil van het IJsselmeer.
Daarom hebben we hier een pilot gedaan: kan je de IJsselmeerkust ook wat mee laten groeien als je handig inspeelt op de stroming van zand en water?

(Aldus Chris Bakker bij het water.)

VOICE-OVER: Wethouder Ed Anker van de gemeente Zwolle gedeputeerde Bert Boerman van de provincie Overijssel en dagelijks bestuurder Hans de Jong van het Waterschap Drents Overijsselse Delta lieten zien hoe Zwolle inspeelt op de klimaatverandering.
WIM KUIJKEN: Ik ben hier met Henk Ovink. Ik doe dat twee keer per jaar dat we samen op pad gaan, omdat de IJssel-Vechtdelta waar we hier dus zitten een heel bijzondere samenwerkingsvorm heeft gekozen, al een paar jaar om het hele gebied, dus zowel op het gebied van veiligheid de watervoorziening, maar ook de aanpassing van de ruimtelijke inrichting de stedelijke ontwikkeling, zo te maken dat die klimaatbestendig is en zeg maar, waterrobuust.
En dat wil ik hem laten zien, want hij kan dat benutten in het buitenland.
Dus de ruimtelijke adaptatie zullen we in de komende jaren de manier waarop we onze ruimte inrichten om bestendig te zijn tegen de extremen van het weer dat onderwerp zal in de komende decennia heel veel aandacht vragen.
En dat vereist honderden maatregelen overal in het land in steden en landelijke gebieden.
VOICE-OVER: Vervolgens gingen de aanwezigen in gesprek met bewoners van de wijk Assendorp.
Zij namen zelf het initiatief om hun wijk groener en leefbaarder te maken.
NATASJA DEN HOLLANDER: Er zijn wat bakken aan de muur geplaatst geveltuintjes hebben mensen aangelegd en het liefst willen wij ook graag bomen.
Het probleem waar we tegenaan lopen, is het blik. Er zijn mensen die willen graag één of twee auto's in de straat parkeren.
Positieve reacties zijn: wat is onze straat mooi geworden het is veel groener, het is kleuriger, vrolijker.
En ook sociale cohesie is daardoor ontstaan dus we hebben meer contact met elkaar.
Het werkbezoek werd afgesloten in het Museum de Fundatie.
Het belangrijkste dat mij is opgevallen van alle projecten, is samenwerken.
Al die partijen, publiek, privaat, overheden, gemeenten provincies, waterschappen en Rijksoverheid proberen samen elke dag opnieuw prachtige innovaties te bouwen.
Dat is de kern. En dat lukt en dat inspireert.
VOICE-OVER: Cees van 't Veen directeur van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed bood Wim Kuijken en Henk Ovink de tijdlijn Nederland Waterland aan.
De tijdlijn plaatst de waterinnovaties van vandaag in historisch perspectief.
OVINK (OFFSCREEN): Maar de kracht van het Nederlandse model is samenwerken.
Dus laten we onze kennis en expertise nou inzetten voor nieuwe samenwerkingen over de grens.

(Het Nederlandse wapenschild op een blauwe achtergrond met daarnaast: Rijksoverheid. Het beeld wordt blauw met wit.) Beeldtekst: Dit is een productie van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Copyright 2016.)

Het werkbezoek in Zwolle startte aan boord van de ‘Blauwvinger’ in de stadsgracht van Zwolle met een welkom door Bert  Boerman, gedeputeerde van de provincie Overijssel. Al varend werden de deltacommissaris en de Watergezant geïnformeerd over de samenhang tussen het regionale en het hoofdwatersysteem in Zwolle, waarbij duidelijk werd dat Zwolle een eiland is in een deltagebied met diverse rivieren. Toegelicht werd hoe Zwolle omgaat met het zoeken naar meekoppelkansen en het toevoegen van ruimtelijke kwaliteit bij dijkversterkingsopgaven. Soms simpel door te kijken of er bomen op de primaire kering geplaatst kunnen worden met een wandelpad.

Wethouder Ed Anker lichtte het project Watercasco toe. In dit project worden de opgaven voor ruimtelijke adaptatie opgepakt door middel van integrale gebiedsontwikkeling, met ondersteuning van een stedenbouwkundig bureau. Gekeken wordt hoe bij veel regenval en piekbuien het stedelijk gebied van Zwolle ontlast kan worden, bijvoorbeeld door het water om de stad heen te geleiden. Daarbij wordt tevens gekeken of er een link gelegd kan worden met de energieopgave en denkt men na over de (eigentijdse) rol die de overheid hierbij zou kunnen nemen. Met volop ruimte aan bewoners, bedrijven en andere stakeholders.

In  de wijk Assendorp lichtten twee bewoonsters toe waar zij tegenaan lopen bij het vergroenen van hun straat, waar nu weinig groen en geen bomen staan. Henk Ovink gaf aan dat in New York eenzelfde idee was ontstaan en bewoners de ruimte krijgen om hun stad te ‘vergroenen’.

Het werkbezoek werd afgesloten bij Museum de Fundatie waar de directeur van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Cees van ’t Veen, de  tijdlijn “Nederland Waterland” aan Wim Kuijken en Henk Ovink overhandigde. In zijn dankwoord gaf Wim Kuijken aan dat de oplossingen voor de toekomst niet de grootschalige bouwwerken van de vorige eeuw zullen zijn. “Het zullen vele kleinschalige projecten zijn die ervoor moeten zorgen dat Nederland klimaatadaptief wordt en die ervoor zullen zorgen dat we een ramp voor blijven”, aldus de deltacommissaris. Henk Ovink riep tot slot op om de tijdlijn in het Engels te vertalen zodat hij deze in het buitenland kan benutten en kan aangeven hoe Nederland zich met het Deltaprogramma voorbereidt op klimaatverandering.