Deltabeslissing Zoetwater

Naar verwachting krijgt Nederland in de toekomst steeds vaker te maken met perioden van droogte. Die kunnen leiden tot watertekorten voor onder meer drinkwatervoorziening, natuur, scheepvaart en industrie. De maatregelen uit Deltabeslissing Zoetwater hebben als doel om Nederland in 2050 weerbaar te maken tegen zoetwatertekorten. 

Vergroot afbeelding
Nationale doelen voor zoetwatervoorziening.

Weerbaarheid tegen zoetwatertekort is het overkoepelende doel van de vijf nationale doelen voor de zoetwatervoorziening, in 2015 vastgesteld in het Deltaprogramma: 

  • Gezond en evenwichtig watersysteem 
  • Cruciale gebruiksfuncties beschermen 
  • Water effectief en zuinig gebruiken 
  • Waterkennis, -kunde en -innovaties ontwikkelen 
  • Concurrentiepositie waterafhankelijke sectoren verbeteren 

Voorkeursvolgorde

Er zijn maatregelen nodig om Nederland weerbaar te maken tegen zoetwatertekort. Het Deltaprogramma sluit aan bij de voorkeursvolgorde uit de Nationale Omgevingsvisie (NOVI). Het doel: waterbeschikbaarheid zekerstellen en wateroverlast voorkomen. Hoe? 

  1. Rekening houden met waterbeschikbaarheid bij de ruimtelijke inrichting en het landgebruik;  
  2. Zuiniger omgaan met water;  
  3. Water beter vasthouden, bergen en opslaan in de bodem en in buffers;  
  4. Water slim verdelen;  
  5. (Rest)schade accepteren.  

Ontwikkelingen 2015-2023 

De afgelopen jaren zijn belangrijke stappen gezet in de uitvoering van de Deltabeslissing Zoetwater, op nationaal niveau en in de zoetwaterregio’s. De maatregelen uit het Deltaplan Zoetwater 2015-2021 zijn uitgevoerd. In deze fase investeerden Rijk en regionale partijen samen ruim 430 miljoen euro in de verbetering van de waterbeschikbaarheid. 

Weerbaarheid tegen droogte verbeteren 

Tijdens de droogte in 2018 zorgde 'slim watermanagement’ voor het beperken van (de gevolgen van) watertekort. In december 2019 leverde de Beleidstafel Droogte de eindrapportage ‘Nederland beter weerbaar tegen droogte’ op. De conclusie: er is een omslag noodzakelijk om Nederland beter weerbaar te maken tegen droogte. Het watersysteem moet op alle niveaus beter in staat zijn water vast te houden. In sommige gebieden vraagt dat om een aanpassing van het landgebruik. 

Integraliteit

De afgelopen jaren is de aanpak voor zoetwater en ruimtelijke adaptatie steeds sterker verweven, onder andere dankzij een gezamenlijke kennisagenda. Ook zijn de risicodialogen over de stresstesten verbonden met de dialogen over waterbeschikbaarheid. Limburg en Noord-Brabant stelden in 2020 een gezamenlijke strategie en aanpak vast in het Uitvoeringsprogramma Klimaatadaptatie Zuid-Nederland. 

Knelpunten in beeld  

Overheden, gebruikers en andere stakeholders verkenden de huidige en toekomstige knelpunten in de zoetwatervoorziening en de waterbehoefte voor verschillende sectoren. De verkenning leverde een samenhangend pakket van maatregelen op. Watergebruikers zijn zich nu bewuster van mogelijke watertekorten en de mogelijkheden om zelf zuiniger met om te gaan. De afgelopen jaren is veel kennis en ervaring opgedaan met het in beeld brengen van de zoetwateropgave en het bepalen van de (kosten)effectiviteit van maatregelen. 

Plannen 2022-2027

Projecten, activiteiten en mijlpalen

De komende jaren staat in het teken van de uitvoering van de Deltabeslissing Zoetwater. 

Enkele mijlpalen in deze periode zijn: 

  • De laatste maatregelen van fase 1 zijn in 2025 gereed. 
  • Er wordt gewerkt aan de maatregelen voor de tweede fase van het Deltaplan Zoetwater. Het Deltaprogramma Zoetwater toetst toekomstige strategieën en maatregelen voor na 2027, zodat ze minimaal tot 2050 bestendig zullen zijn. 
  • De komende jaren wordt het proces waterbeschikbaarheid gecontinueerd. 
  • De strategie Klimaatbestendige zoetwatervoorziening hoofdwatersysteem krijgt stapsgewijs een verdere uitwerking en de samenwerking met het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie wordt verder versterkt. 
  • Het Deltaprogramma maakt de zoetwaterdoelen voor de volgende periode (2028-2033) concreter, en past deze aan op basis van regionale indicaties. Dit proces wordt vervolgens ook meegenomen in het lopende herijkingsproces van de deltabeslissing 2026. 

Kennis en onderzoek

De kennis over zoetwater blijft up-to-date met de kennisagenda’s van het Deltaprogramma en het Deltaprogramma Zoetwater. De kennisagenda Zoetwater wordt jaarlijks geactualiseerd. Het delen van uitkomsten van onderzoeken en pilots gebeurt op kennisdagen en tijdens landelijke en regionale presentaties. 

Het Kennisprogramma Zeespiegelstijging brengt in beeld wat de verschillende scenario’s voor zeespiegelstijging betekenen voor de zoetwaterbeschikbaarheid en het ruimtegebruik (zoals voor landbouw en natuur).