Van oudsher hebben we veel vertrouwen in ‘Nederland Waterland’, en dat is ook terecht. Maar er zitten grenzen aan wat we kunnen doen om ons land op de lange termijn veilig en klimaatbestendig te houden. Daarom moeten we nú scherpe keuzes maken, samen de schouders eronder zetten en zelf verantwoordelijkheid nemen. Dat was de boodschap tijdens het 16de Nationaal Deltacongres, op 13 november in Breda.
Het was een indringende boodschap voor de 1.300 aanwezigen in het Chassé Theater en de 300 deelnemers online – maar er sijpelde ook een optimistische boodschap in door: wij kúnnen dit, als we met zijn allen op één lijn zitten. Als het ergens kan, dan is het hier in Nederland. Onze overheden, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en bedrijven zijn als geen ander toegerust om de grote uitdagingen aan te pakken, zo bleek tijdens dit Nationaal Deltacongres. “Als we het maar samen doen”, zei deltacommissaris Co Verdaas.
Meer paraatheid
Dagvoorzitter Tom van ’t Hek signaleerde dat “er bijzonder veel vertrouwen is in jullie, in de waterwereld. ‘Dat water, dat beheersen wij wel’, lijken mensen te denken. En dat is blijkbaar gelukt, in de afgelopen eeuwen, maar het gaat niet vanzelf.”
Er gaat veel goed in onze waterwereld, zei ook minister Robert Tieman van Infrastructuur en Waterstaat. Hij ziet veel gevoel van urgentie, maar pleitte ook voor meer paraatheid – zowel bij burgers als bij overheden. “Daar is nog een wereld te winnen, want het is niet altijd evident dat ze met elkaar samenwerken.”
Minister Tieman vroeg ook aandacht voor de ‘handen en voeten’ die het werk moeten uitvoeren. “We hebben de ingenieurs nodig, maar zeker ook de praktisch geschoolde techneuten. We moeten de jeugd eerder betrekken bij ons mooie watervak.”
Een nieuwe werkelijkheid
Ook deltacommissaris Co Verdaas benadrukte het belang van paraatheid. “Daar waar de weerbaarheid het grootst is, vallen de minste slachtoffers. Dat vraagt ook iets van ons verhaal, als overheid: je wilt het vertrouwen vasthouden, maar ook vertellen dat we niet alles kunnen. Dat mensen voorbereid moeten zijn.”
We zullen ons moeten verhouden tot een nieuwe werkelijkheid, vervolgde Verdaas. “Er komen uitdagingen op ons af die we niet met maar één oplossing kunnen aanpakken, maar alleen met meerdere tegelijk. Juist die interactie tussen maatregelen is belangrijk. Dat vraagt om verregaande samenwerking.”
Daarnaast neemt de druk toe om ook na te denken over de lange termijn. “Daar horen harde keuzes bij. Alle ballen in de lucht houden, overal op blijven inzetten, dat gaat óók een economische prijs vragen.” Daarbij zullen we sommige dingen moeten accepteren. “Wat we ook aan innovaties hebben, de verzilting gaat simpelweg toenemen”, noemde Verdaas als voorbeeld. “En uiteindelijk zullen we steeds vaker te weinig zoetwater hebben. Dat zijn geen leuke boodschappen, maar die moeten we wel uitdragen.”
Deltafilm
Tijdens het Deltacongres ging de nieuwe Deltafilm in première. De film gaat over beheer en bescherming van de Maas en andere Brabantse wateren, en de uitdagingen om perioden met te veel en te weinig water op te vangen. Verschillende betrokkenen, onder wie een binnenvisser, een landschapsarchitect en de droogtecoördinator van een waterschap, vertellen over hun werk en hun liefde voor de wateren van Brabant. Intussen zien we beelden van de rivier, historische foto’s, natuurgebieden en stedelijke projecten die laten zien hoe waterveiligheid, natuur en samenleving samenkomen.
Ruimte voor zeespiegelstijging
“Ik voelde me al redelijk veilig in dit land, en ik voel me nu nog een beetje veiliger”, zei dagvoorzitter Tom van ’t Hek aan het einde van het plenaire programma.
Gedurende de middag waren er diverse activiteiten en netwerkmogelijkheden in de wandelgangen. Een hoogtepunt was de presentatie van het rapport ‘Meegroeien’, een verkenning van een nieuwe denkrichting waarbij de natuur helpt ons land te beschermen tegen de stijgende zeespiegel. Alex Hekman van Sweco, projectleider van het consortium dat het rapport samenstelde, overhandigde het eerste exemplaar aan minister Robert Tieman en deltacommissaris Co Verdaas. Het rapport is het vierde en laatste deel in het overkoepelende rapport ‘Ruimte voor zeespiegelstijging’.
Deelsessies
De rest van de middag stond in het teken van twaalf deelsessies, onder meer over de Herijking van het Deltaprogramma, samenwerken aan ruimte voor water, sponswerking, water en bodem sturend, en nature-based solutions als vierde denkrichting voor zeespiegelstijging op de lange termijn.
Verslagen van deze deelsessies en van het plenaire programma staan binnenkort in een speciale editie van Deltanieuws, te vinden op de website van het Deltaprogramma.
Excursies
Volgens goed gebruik organiseren lokale partners altijd interessante excursies in hun gebied op de dag vóór het Deltacongres. Dit jaar konden de deelnemers kiezen uit vijf stuks.
Een boottocht langs het Wilhelminakanaal en de Amertak en Donge draaide om de vraag: is er een alternatief voor dijkversterking? In de Gemeente Breda verplaatsten de deelnemers zich per boot en te voet langs plekken waar groen en water een belangrijke rol spelen. Een excursie langs drie beekdalen kwam ook door Vlaanderen. Hier ging het vooral om het principe ‘water en bodem sturend’. Hoe werkt dit in de praktijk?
De excursie langs ondernemende Brabanders ging naar een kasteel en een boerderij. Deze ondernemers dragen op hun eigen manier bij aan een klimaatbestendige regio. De vijfde excursie bezocht twee baanbrekende waterprojecten. Brabant Water liet zien hoe drinkwater wordt gemaakt van brak grondwater. In de Efteling was volop aandacht voor circulair watergebruik.
