Klimaatverandering brengt onzekerheden met zich mee. We weten niet precies hoe Nederland eruitziet in de toekomst. Ons land bereidt zich voor op verschillende scenario’s. De overheid kijkt in het Deltaprogramma ver vooruit en voert extra maatregelen uit als dat nodig is. Niet alle maatregelen liggen voor de komende vijftig tot honderd jaar vast; er is ook ruimte voor nieuwe oplossingen.  

Het Deltaprogramma onderzoekt welke oplossingen op de korte en de lange termijn nodig zijn om Nederland te beschermen tegen hoogwater, te zorgen voor voldoende zoetwater en de inrichting van ons land klimaatbestendig en waterrobuust te maken. Het is moeilijk en meestal niet wenselijk om maatregelen voor de komende vijftig tot honderd jaar nu al helemaal vast te leggen. Oplossingen moeten tenslotte mee kunnen groeien met nieuwe inzichten en omstandigheden. Tegelijkertijd moeten we ons wel voorbereiden. Het duurde ook tientallen jaren voordat de deltawerken gereed waren. Bovendien willen we ervoor zorgen dat het mogelijk blijft om de oplossingen, tegen de tijd dat ze nodig zijn, uit te voeren met zo min mogelijk geld. Het gaat er dus om de juiste stappen zetten op het juiste moment. 

Deze manier van werken heet adaptief deltamanagement: de juiste stappen zetten op het juiste moment. Meebewegen waar kan, aanpassen zodra het moet. Door het tempo van de klimaatverandering zijn er zorgen of Nederland zich snel genoeg kan aanpassen. Het kan, maar we moeten het water anders beheren. Én ons land anders gebruiken en inrichten.   

Vast ritme

Het Deltaprogramma geeft volgens een vast ritme antwoord op een aantal vragen:  

  • Zijn we nog op schema: verloopt de uitvoering volgens plan en bereiken we de doelen?  
  • Zijn we nog op koers: zijn er nieuwe ontwikkelingen die aanleiding geven voor het bijstellen van eerder gemaakte keuzes?  
  • Integrale aanpak: pakken we de opgaven integraal aan?  
  • Participatie: is er waar nodig sprake van brede participatie van overheden, bedrijven, maatschappelijke organisaties en burgers?  

De deltacommissaris rapporteert elk jaar, op Prinsjesdag, over de uitvoering van de deltaplannen, en presenteert concrete voorstellen en maatregelen voor de komende jaren.   

Zesjaarlijkse herijking

De wereld om ons heen verandert en er ontstaan nieuwe inzichten. De effecten van maatregelen worden beter zichtbaar en de kennis over klimaatverandering neemt toe. Daarom vindt elke zes jaar een herijking plaats van de deltabeslissingen en regionale strategieën. Ligt het Deltaprogramma op schema? Of moet de koers bijgesteld worden? En zo ja, hoe dan? In het Deltaprogramma 2021 staan de resultaten van de eerste herijking, in de vorm van bijgestelde deltabeslissingen en voorkeursstrategieën.  

Tot medio 2026 voeren we de tweede zesjaarlijkse herijking uit. De resultaten hiervan krijgen een plek in het Deltaprogramma 2027. In deze herijking ligt de nadruk op de samenhang van opgaven en oplossingen. Dat geldt met name voor de verbinding met domeinen als woningbouw, natuurontwikkeling en economie. In het watersysteem, het waterbeheer en de ruimtelijke inrichting zijn nationale en regionale keuzes te maken. De opgaven worden groter door geleidelijke, grillige én extreme veranderingen in het klimaat, gecombineerd met sociaaleconomische ontwikkelingen. Want ook zonder klimaatverandering zouden zoetwaterbeschikbaarheid en bodemdaling tot een andere benadering moeten leiden.  

In 2025 brengen we de opties voor aanpassingen zorgvuldig in beeld. Daarbij is ook oog voor de effecten of impact vanuit nationaal en regionaal perspectief. Ook brengen we in kaart welke keuzes nu gemaakt moeten worden, welke in de volgende herijking en welke past later. 

Signaleren

De Signaalgroep houdt in de gaten of er nieuwe (wetenschappelijke) inzichten zijn die van belang zijn voor het Deltaprogramma om op te anticiperen. Periodiek adviseert de Signaalgroep de deltacommissaris daarover. De Signaalgroep bestaat inhoudelijke experts van het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI), Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), Deltares, Wageningen University & Research (WUR), Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), Sociaal Cultureel Planbureau (SCP), Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving en Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het laatste advies van de Signaalgroep dateert van eind 2024. Via het overzicht van publicaties zijn alle adviezen terug te vinden. 

De Signaalgroep gaf in het verleden bijvoorbeeld aan dat misschien sprake is van een versnelde zeespiegelstijging. Dit leidde in 2019 tot het initiatief van de minister van Infrastructuur en Waterstaat en de deltacommissaris om het Kennisprogramma Zeespiegelstijging in gang te zetten. 

Rijk en regio samen

Het water in Nederland is van ons allemaal. Daarom werken rijk en regio samen aan een hoger nationaal doel: Nederland fysiek veilig en leefbaar houden. Waterschappen, gemeenten, provincies, ministeries en Rijkswaterstaat zijn partners in het Deltaprogramma. Maar ook inwoners en maatschappelijke organisaties (zoals woningbouwcorporaties en landschapsbeheerders) en de financiële sector praten regelmatig mee over de te nemen maatregelen. De organisatie van het Deltaprogramma past bij deze unieke aanpak.