Organisatie

De kern van het Deltaprogramma is een nationale aanpak, met ruimte voor regionale invulling en betrokkenheid van alle partijen. Er is sprake van een gedeelde verantwoordelijkheid en gedeeld eigenaarschap van Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen.

Gebiedsgerichte samenwerking en uitvoering

De regionale bestuurlijke verbanden van de overheden zijn van groot belang, om de delta-opgaven in samenhang met andere gebiedsopgaven te kunnen bespreken. De omvang van de opgaven en de uitwerking daarvan verschilt per gebied en daarmee verschilt ook de bestuurlijke inzet per regio en per thema.

Voor iedere opgave van het Deltaprogramma geldt een eigen logische gebiedsindeling met een daarbij passende bestuurlijke agenda, waarbij de betrokken overheden de ondersteuning organiseren. De belangrijkste taken zijn het realiseren en verder uitwerken van de deltabeslissingen en voorkeursstrategieën, het informeren van de deltacommissaris over de voortgang en het adviseren over het jaarlijkse voorstel voor het Deltaprogramma. Via personele unies wordt verbinding gelegd met de andere gebiedsoverleggen en thema’s. De bestuurlijke overleggen voor IJsselmeergebied en Zuidwestelijke Delta bespreken zowel Waterveiligheid als Zoetwater en Ruimtelijke adaptatie.

Stuurgroep Deltaprogramma

Nationaal zorgt de Stuurgroep Deltaprogramma voor de bestuurlijke inbedding en advisering aan de deltacommissaris. In de stuurgroep zitten bestuurders van de koepelorganisaties van waterschappen, provincies en gemeenten, de voorzitters van de Gebiedsoverleggen en de directeuren-generaal van de deelnemende ministeries. Deelnemende ministeries zijn Infrastructuur en Waterstaat inclusief Rijkswaterstaat, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en Economische Zaken en Klimaat. De deltacommissaris is voorzitter van de Stuurgroep Deltaprogramma.

Generieke thema's

De manier waarop de drie thema’s bestuurlijk worden gecoördineerd verschilt per thema. 

• Voor waterveiligheid is in 2019 het Beleidsplatform Waterveiligheid (BPWV) opgericht. In het BPWV staat het nationale waterveiligheidsbeleid, voor de korte en lange termijn, centraal. Het BPWV adviseert de minister van IenW, de deltacommissaris en de Stuurgroep Deltaprogramma. Bijvoorbeeld over de samenhang tussen waterveiligheid en andere thema’s en gebiedsgerichte voorkeursstrategieën.
• Voor zoetwater is het Bestuurlijk Platform Zoetwater (BPZ) het coördinerend bestuurlijk overleg van de zes zoetwaterregio’s en het hoofdwatersysteem. Daarnaast is het BPZ verantwoordelijk voor de deltabeslissing Zoetwater en het Deltaplan Zoetwater.
• De Stuurgroep Ruimtelijke Adaptatie vervult deze functie voor de uitwerking van dit onderwerp en is verantwoordelijk voor het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie.

Waterveiligheid

Voor Waterveiligheid zijn zeven gebiedsoverleggen actief: het Landelijke overleg Kust, Bestuurlijk overleg Waddengebied, Gebiedsoverleg Zuidwestelijke Delta, Bestuurlijk Platform IJsselmeergebied, Bestuurlijk Platfom Rijn, Stuurgroep Deltaprogramma Maas en het Gebiedsoverleg Rijnmond-Drechtsteden (zie kaart). De gebiedsoverleggen borgen de onderlinge afstemming over overgangsgebieden zoals de IJssel-Vechtdelta, Alblasserwaard en Krimpenerwaard en de regio Amsterdam.

Voor de uitvoering van de waterveiligheidsmaatregelen vervult het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) een centrale rol. De programmadirectie HWBP, een samenwerkingsverband tussen waterschappen en Rijkswaterstaat, draagt zorg voor een samenhangende programmering. 

Voor de rivieren stellen het Rijk en de regionale partijen een Programma Integraal Riviermanagement (IRM) op. Doel is om samen de opgaven voor waterveiligheid, waterkwaliteit, bevaarbaarheid, zoetwaterbeschikbaarheid, natuur en ruimtelijke en economische kwaliteit in beeld te brengen, de opgaven in samenhang aan te pakken en die aanpak te verankeren in een beleidskader, inclusief programma van maatregelen. Toewerkend naar een duurzame inrichting en beheer van Nederlandse rivieren. De bestuurlijke afstemming over IRM loopt via de Stuurgroep IRM waarin het Bestuurlijk Platform Rijn, de Stuurgroep Deltaprogramma Maas en de deltacommissaris zijn vertegenwoordigd.   

Zoetwater

Zes zoetwaterregio’s (zie kaart) en Rijkswaterstaat (voor het hoofdwatersysteem) zijn aan de slag met de uitwerking van de deltabeslissing Zoetwater en de uitvoering van het Deltaplan Zoetwater. Het overleg over Zoetwater in Hoge Zandgronden Oost, Hoge Zandgronden Zuid, Rivierengebied, West-Nederland en Noord-Nederland vindt plaats in regionale bestuurlijke overleggen (RBO’s). In de meeste regio's wordt zoetwater verbonden met ruimtelijke adaptatie en waterkwaliteit. Het Bestuurlijk Platform IJsselmeergebied en het Gebiedsoverleg Zuidwestelijke Delta bespreken zowel waterveiligheid als zoetwater en ruimtelijke adaptatie. De programmering van de zoetwatermaatregelen wordt door het programmabureau Zoetwater voorbereid. Hierin werken de betrokken overheden en regio’s samen.

Ruimtelijke adaptatie

De ambities, afspraken en acties uit het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie vragen om intensieve samenwerking tussen alle overheden. De partners hebben afgesproken de samenwerking – met name in de uitvoering – te baseren op een landsdekkende indeling in 45 werkregio’s (zie kaart). De overheden in een werkregio brengen samen in beeld wat de kwetsbaarheden voor wateroverlast, hitte, droogte en overstroming zijn, stellen samen met burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties de ambitie vast om de kwetsbaarheid te verminderen en voeren daarvoor maatregelen uit. De werkregio’s monitoren de voortgang ten behoeve van hun eigen decentrale besturen. Zeven bestaande gebiedsoverleggen (zie kaart) rapporteren op basis van die informatie over de voortgang van ruimtelijke adaptatie ten behoeve van de jaarlijkse voortgangsrapportage van de deltacommissaris. Het gebiedsoverleg stimuleert de samenhang met de andere opgaven van het Deltaprogramma (waterveiligheid en zoetwatervoorziening).

Grensoverschrijdende overgangsgebieden

Afstemming over grensoverschrijdende overgangsgebieden voor alle thema’s vindt plaats in de internationale stroomgebiedscommissies en de bilaterale grensoverschrijdende samenwerkingsverbanden. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat coördineert dit.

Versterken samenhang en verbinding

Maatregelen in het watersysteem zijn essentieel, maar niet genoeg om de doelen van het Deltaprogramma voor waterveiligheid, zoetwater en klimaatadaptatie te halen. Ook in de ruimtelijke inrichting zijn aanpassingen nodig om weerbaar te worden tegen overstromingen en extreem weer.

Daarom zet het Deltaprogramma in op sterke samenhang tussen de drie opgaven van het Deltaprogramma en verbinding met andere maatschappelijk opgaven, zoals verstedelijking, landbouwtransitie en natuurherstel. Water moet meer sturend worden voor de ruimtelijke inrichting. Dat is ook een uitgangspunt de Nationale Omgevingsvisie.

In het IJsselmeer is goed te zien hoe verweven de wateropgaven en andere transities zijn. Een groot deel van Noord-Nederland is afhankelijk van deze zoetwaterbuffer. Een stresstest voor 2050 heeft inzichtelijk gemaakt wat er moet gebeuren om deze waterbuffer in stand te houden: inspelen op de gevolgen van zeespiegelstijging en klimaatverandering, maar ook op keuzes in het rivierbeheer, de nationale waterverdeling, nieuwe economische ontwikkelingen die extra water vragen en ingrepen voor landbouw, natuur, drinkwater, bodemdaling, scheepvaart en de energietransitie.

De Stuurgroep Deltaprogramma verkent hoe de samenhang en verbinding verder te verbeteren zijn: wat moet er gebeuren om de samenhang tussen de opgaven binnen het Deltaprogramma te versterken en waar is aansluiting met andere ontwikkelingen zinvol? Deltaprogramma 2023 rapporteert over de mogelijkheden.

Ondertussen zet het Deltaprogramma al stappen om de mogelijke verbindingen te identificeren en ermee aan de slag te gaan. Zo zit het Deltaprogramma aan tafel bij de NOVI-gebieden Zwolle, Groene Hart en De Peel. Ook is de verbinding gelegd met opgaven voor het cultureel erfgoed en de verstedelijkingsopgave.

Verbinding met andere partijen

Het Deltaprogramma legt actief verbindingen met relevante partijen, met name de veiligheidsregio’s, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen.

De Stuurgroep Management Overstromingen vervult een centrale rol om de verbinding met de veiligheidsregio’s te leggen. In de regio’s komt de verbinding met de veiligheidsregio’s tot stand via de dijkgraven en burgemeesters die deelnemen aan de regionale gebiedsoverleggen.

Maatschappelijke organisaties zijn in alle gebieden betrokken. In regionale klankbordgroepen en bijeenkomsten worden de regionale keuzes besproken. De wijze waarop de maatschappelijke organisaties in de regio betrokken zijn, varieert per gebied. Een overzicht:

• IJsselmeergebied: de maatschappelijke organisaties zijn georganiseerd in het Regionaal Overlegorgaan IJsselmeergebied. De onafhankelijke voorzitter van het ROIJ is daarnaast adviserend lid van het Bestuurlijk Platform IJsselmeergebied.
• Rivieren Rijn: sinds oktober 2015 nemen twee vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties deel aan het Bestuurlijk Platform Rijn: een vertegenwoordiger uit de spiegelgroep Waal-Merwedes en een vertegenwoordiger uit de klankbordgroep van RBO Rijn Oost/Midden. Ook zijn maatschappelijke organisaties betrokken bij een groot aantal projecten en onderzoeken op de Waal, Merwedes, IJssel en Neder-Rijn-Lek.
• Rivieren Maas: via de klankbordgroep Maas adviseren de maatschappelijke organisaties de Stuurgroep Deltaprogramma Maas. De voorzitter van de klankbordgroep is daarnaast adviserend lid van de Stuurgroep Deltaprogramma Maas.
• Rijnmond-Drechtsteden: maatschappelijke organisaties zijn bij betrokken bij de uitvoering van de projecten en nemen deel aan jaarlijkse bijeenkomsten.
• Zuidwestelijke Delta: de maatschappelijke organisaties en statutair georganiseerde belangengroeperingen zijn vertegenwoordigd via de adviesgroep Zuidwestelijke Delta. De adviesgroep kan gevraagd en ongevraagd adviseren aan het gebiedsoverleg. De adviezen worden ingebracht in de vergadering van het gebiedsoverleg door de onafhankelijk voorzitter van de adviesgroep.
• Kust: maatschappelijke organisaties langs de kust leveren hun inbreng tijdens de jaarlijkse Kustdag.
• Waddengebied: maatschappelijke organisaties worden bij jaarlijkse bijeenkomsten betrokken. 

Ook op projectniveau wordt op verschillende manieren de meedenkkracht en energie uit de samenleving benut om tot goede projecten en keuzes te komen. Soms zijn maatschappelijke organisaties medetrekker en soms nemen zij deel aan individuele projecten, zoals lokale gebiedsontwikkeling.

Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving

Op nationaal niveau verloopt de betrokkenheid van maatschappelijke organisaties via het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving (OFL). Het OFL adviseert de deltacommissaris over landelijke keuzes en Deltaprogramma-brede zaken. Ook voor de generieke thema’s Zoetwater en Ruimtelijke adaptatie speelt het OIM een belangrijke rol bij het betrekken van maatschappelijke organisaties. De drinkwaterbedrijven nemen deel aan het Bestuurlijk Platform Zoetwater (BPZ) en maatschappelijke organisaties voor landbouw, natuur, scheepvaart en industrieel watergebruik sluiten zich één à twee keer per jaar aan bij dit overleg. 

Bedrijven en kennisinstellingen

Voor de betrokkenheid van het bedrijfsleven en de kennisinstellingen spelen het Nationaal Kennis en Innovatieprogramma Water en Klimaat en de Topsector Water een belangrijke verbindende rol.