Rivier Rijn

(Integrale) opgaven voor het rivierengebied

In het programma Integraal Riviermanagement werkt Deltaprogramma Rijn de komende decennia mee aan een toekomstbestendig riviersysteem dat goed functioneert, meervoudig bruikbaar en duurzaam te beheren is. Een systeem dat een optimale balans ondersteunt tussen hoogwaterveiligheid, natuur en waterkwaliteit, zoetwaterbeschikbaarheid en bevaarbaarheid en voldoende ruimte voor een (economisch) aantrekkelijk rivierengebied.  

IRM zoekt oplossingen voor bestaande knelpunten in het rivierengebied en anticipeert op toekomstige ontwikkelingen, zoals klimaatverandering. Daarmee adresseert IRM in het rivierengebied de thema’s van het Nationaal Deltaprogramma.  

Voorkeursstrategie Rijn

IRM is een adaptief programma met diverse ingrepen, onderzoeken en processen tot 2050 en met een doorkijk naar 2100. De eerste stap in de ontwikkeling van IRM is een Programma onder de Omgevingswet (POW) met nieuw beleid voor afvoercapaciteit en rivierbodemligging, een visie op het toekomstige rivierengebied en uitgangspunten voor de nieuwe integrale samenwerking tussen overheden in het gebied.  

Het POW, dat in 2024 wordt vastgesteld, is richtinggevend voor een verdere uitwerking in het Rijngebied. In 2026 vindt via IRM de eerste herijking van de Voorkeursstrategie Deltaprogramma Rijn plaats. 

Rivierbodemligging

Met name in het splitsingspuntengebied van de Rijn(takken) is de rivierbodem van de rivier steeds verder uitgeschuurd. Dit heeft negatieve effecten voor natuur, zoetwatervoorziening, waterveiligheid en scheepvaart. IRM zet eerst in op het voorkomen van een verdere achteruitgang. Inzet richting 2050 is om de rivierbodem op specifieke trajecten op te hogen. In 2022 startte vanuit IRM een pilot voor sedimentsuppleties in de Midden-Waal. 

Meervoudig ruimtegebruik en hoogwaterveiligheid

Vanwege de veelheid van wensen en ambities in het rivierengebied moet voldoende ruimte beschikbaar blijven voor de diverse opgaven. Tegelijk is het nodig om keuzes te maken en in te zetten op meervoudig ruimtegebruik. Dit vraagt om een integrale aanpak en maatregelen die niet op zichzelf staan, maar onderdeel zijn van een logisch en samenhangend geheel. Alleen met integrale afweging en samenwerking kan een toekomstbestendig riviersysteem worden ontwikkeld. IRM biedt hiervoor concrete handvatten.  

IRM onderzoekt op welke wijze (andere) ruimtelijke ingrepen, zoals rivierverruiming, kunnen bijdragen aan de waterveiligheidsopgave voor en na 2050. Rivierverruiming biedt kansen om de waterstand bij piekafvoeren als gevolg van klimaatverandering voor en na 2050 te beperken. Daarnaast biedt het kansen voor de invulling van opgaven voortkomend uit natuur, zoetwaterbeschikbaarheid en scheepvaart. 

Voor de Rijntakken start na het beschikbaar komen van de KNMI Klimaatscenario’s in 2023 onderzoek naar de gewenste hoogwaterverdeling na 2050. De resultaten vormen input voor (gebiedsontwikkelings)projecten in het gebied. 

Zoetwaterbeschikbaarheid

Als gevolg van klimaatverandering zijn er steeds vaker (lange) perioden van droogte. Voor het hoofdwatersysteem is de ambitie om te komen tot een weerbaar systeem om waterschaarste op te kunnen vangen. Dit geldt ook voor de aanvoer van water richting het IJsselmeer en Oost-Nederland (Twentekanalen). Specifiek aandachtspunt bij IRM is de laagwaterverdeling in de Gelderse Poort tussen Waal, Nederrijn-Lek en IJssel.  

Water en bodem sturend

Met IRM geven we voor het rivierengebied invulling aan de in november 2022 gepresenteerde beleidslijn van het kabinet om water en bodem sturend te laten zijn bij de inrichting van ons land. 

Werk in uitvoering

Langs de Rijn loopt de planuitwerking van een aantal integrale projecten, zoals Rivierklimaatpark IJsselpoort. In 2022 zijn in het kader van IRM 7 (pilot)projecten voor de Rijn aangewezen. In 2023 is uit de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW) derde tranche budget beschikbaar gekomen voor IJssel-Vechtdelta en de Gelderse Poort. Ook met een integrale aanpak.