Ga direct naar inhoud

Rivier Rijn

Met het Deltaprogramma bereidt de overheid Nederland voor op de gevolgen van klimaatverandering. De Rijn moet steeds grotere hoeveelheden water afvoeren en krijgt vaker te maken met extreem lage afvoeren. Ook ongelijkmatige veranderingen van de bodemligging hebben effect op de bevaarbaarheid, watervoorziening (via de afvoerverdeling) en natuur. Een integrale aanpak van deze opgaven is noodzakelijk.

Waarom Deltaprogramma Rijn?

(Integrale) opgaven voor het rivierengebied

Het rivierengebied heeft op dit moment de grootste waterveiligheidsopgave van Nederland. Een overstroming kan zorgen voor veel slachtoffers. Ook de kans op grote maatschappelijke en economische schade is groot. Iedereen die woont in het rivierengebied dient een hoog beschermingsniveau te hebben tegen overstromingen. In 2050 moet alle inwoners van Nederland dezelfde basisveiligheid hebben. Dat staat in de nieuwe normen voor waterveiligheid, vastgesteld in 2017. 
Op de lange termijn verwachten we hogere piekafvoeren door klimaatverandering. In het benedenrivierengebied stijgt de piekwaterstand door zeespiegelstijging. Ook treden steeds vaker lage waterstanden op. Dat zorgt voor problemen in de scheepvaart en voor drinkwaterwinning en voor wateronttrekking voor de landbouw en natuur. Voor alle functies gelden ambities en opgaven.

Deltaprogramma Rijn werkt in het programma Integraal Riviermanagement (IRM) mee aan een integrale aanpak voor waterveiligheid, waterkwaliteit, zoetwatervoorziening en een vlotte en veilige doorgang van de scheepvaart. Ook belangrijk zijn de kansen voor een ruimtelijke kwaliteitsimpuls in het rivierengebied: ontwikkeling van natuur, duurzame economie en recreatie. Een aantal projecten langs de Rijntakken dienen als pilot voor het programma IRM:

Paddenpol

Het project Paddenpol is voortgekomen uit de dijkversterking Zwolle-Olst. Over een kort traject aan de oostoever van de IJssel ligt de dijk dicht langs de rivier. Het water wordt opgestuwd bij hogere afvoeren. Doelen van dit project zijn: meer ruimte maken voor de IJssel, een bredere uiterwaard met kansen voor waterstandsdaling, ecologische waterkwaliteit, bijzondere riviernatuur en recreatie.

Havikerwaard, Fraterwaard en Olburgerwaard (HFO)

Deze pilot heeft als doel opgaven, initiatieven en kansen te inventariseren in de Havikerwaard, Fraterwaard en Olburgerwaard. Welke opgaven en initiatieven (tot 2030 en met een doorkijk naar 2050) kunnen in samenhang uitgewerkt worden en welke dilemma’s horen daarbij? Een MIRT-onderzoek (Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport) voor de drie uiterwaarden is in 2020 afgerond. In het najaar van 2022 vindt vervolgonderzoek plaats, gericht op verdroging, ruimte- en grondgebruik en de interactie met (opgaven in) het riviersysteem. Het vervolgonderzoek moet leiden tot scenario’s voor gebiedsontwikkeling, rekening houdend met bodemligging en afvoercapaciteit.

Werkendam

In Werkendam is het mogelijk meerdere opgaven langs de Merwede met elkaar te verbinden. In 2020 is daarom een MIRT-onderzoek gestart. Belangrijke opgaven zijn: waterveiligheid, dijkversterking, rivierverruiming, natuurkwaliteit en havenuitbreiding. Cruciaal is het verbinden van korte- en lange-termijnopgaven voor het creëren van nieuwe mogelijkheden. Het programma IRM kan hier een grote rol in spelen. 

Nieuwe projecten

In 2022 zijn nog eens vier pilots gestart.

  • Zelfrealisatie Midden-Waal: onderzoek naar governance en financieringsvormen voor publieke en private projecten.
  • Gelderse Poort: een ecologisch robuust en toekomstbestendig riviersysteem voor de Gelderse Poort en diverse deelgebieden.
  • Droogte IJsselvallei: het benutten van hoogwatersituaties voor perioden van laagwater en droogte.
  • Veilige Vecht: het waarborgen van de waterveiligheid van binnendijkse gebieden langs de Vecht tussen Dalfsen en Zwolle. 

Herijking voorkeursstrategie Rivieren

Als onderdeel van het Deltaprogramma is in 2014 de voorkeursstrategie voor de Rijn opgesteld. De kern is een krachtig samenspel tussen dijkversterking en rivierverruiming. Voorbeelden van rivierverruiming zijn uiterwaardverlaging, aanleg van een nevengeul of hoogwatergeul, dijkteruglegging en inzet van een retentiegebied. Dijkversterkingen zorgen ervoor dat de dijken weer voldoen aan de normen voor waterveiligheid. Via het programma IRM heeft dit jaar een herijking plaatsgevonden van deze voorkeursstrategie. IRM wordt vastgelegd in een Programma onder de omgevingswet (POW-IRM). Dit programma komt naar verwachting ter inzage in mei 2023, waarna definitieve besluitvorming plaatsvindt. 

Lees meer over maatregelen Deltaprogramma Rijn

Ontwikkelen Deltaprogramma 2023

  • Het Bestuurlijk Platform Rijn is bereid de adviezen van de Beleidstafel Wateroverlast en Hoogwater op te pakken. Het gaat om de adviezen die relevant zijn voor de Rijntakken en de IJssel-Vechtdelta. 
  • In 2019 ondertekenden Nederland en Noordrijn-Westfalen een gemeenschappelijke verklaring voor de samenwerking op het gebied van duurzame hoogwaterbescherming. In 2021 is een nieuw werkprogramma opgesteld voor de komende periode. 
  • Effecten van zeespiegelstijging zijn in de toekomst merkbaar bij de Rijn. Er zijn adaptatiepaden in ontwikkeling binnen het kennisprogramma Zeespiegelstijging, in gesprek met de regio Rijn.
  • Meer over de voortgang in het gebied Rijn staat in het Deltaprogramma 2023.