Uitvoeringsagenda Rijnmond-Drechtsteden

Mijlpalen 2015-2025

De afgelopen jaren is veel vooruitgang geboekt in de regio Rijnmond-Drechtsteden. Een greep uit de mijlpalen:  

• Er is een eerste verkenning opgeleverd naar alternatieve strategieën voor de waterveiligheid in het gebied van Rijnmond Drechtsteden voor de lange termijn (>2 meter zeespiegelstijging). Hiervoor zijn zes alternatieven uitgewerkt. Deze verschillen onderling in het openhouden of in verdergaande mate afsluiten van de verbindingen met de zee.  
• In het voorjaar van 2025 is het ‘Ontwikkelkader dijken’ opgeleverd. Dit beschrijft de uitgangspunten en randvoorwaarden voor waterveiligheid en ruimtelijke ontwikkeling in samenhang.  
• Rijkswaterstaat en DGWB hebben gezamenlijk een vervolgstudie naar de functionele levensduur van de Maeslantkering opgeleverd. Hierbij zijn de cruciale onderdelen van de kering beschouwd die als eerste de functie kunnen beperken. Het gaat daarbij zowel om constructieve als functionele aspecten, bijvoorbeeld door een hogere sluitfrequentie en het effect daarvan op de scheepvaart of op het uitvoeren van het noodzakelijke beheer en onderhoud. Conclusie is dat de kering onder de meest ongunstige omstandigheden (bijvoorbeeld de bovengrens van de snelheid van zeespiegelstijging) op zijn vroegst rond 2065 aan vervanging toe is. Het rapport wordt zo spoedig mogelijk aan deze website toegevoegd.  
• Eind 2024 is een onderzoek opgeleverd naar de kosten van een sluiting van de Maeslantkering voor de scheepvaart en de haven. Deze kosten zijn een stuk lager ingeschat dan in eerdere studies, doordat de sluitingsduur van de kering in de praktijk korter is dan eerder aangenomen. Dat betekent dat de kosten van één of meerdere sluitingen per jaar op dit moment niet beperkend zijn voor de (functionele) levensduur van de kering. Lees meer in het rapport. 
• Begin 2025 is een regionale Effectanalyse opgeleverd, waarin de effecten van het doorgaan met de huidige strategie op de ruimtelijke ontwikkeling in het buitendijkse gebied en de dijkzones zelf zijn onderzocht. Conclusie is dat bij meer dan 1 meter zeespiegelstijging de effecten in deze gebieden voor waterveiligheid zonder aanvullende maatregelen fors toenemen. In sommige buitendijkse gebieden komt een wateroverlast die nu eens per 1000 jaar voorkomt dan eens per 10 jaar voor. Voor de dijkzones wordt bij doorgaande dijkversterking de ruimtelijke impact groot: 60% van de 590 kilometer dijken in dit gebied is intensief bebouwd. Dijkverzwaring betekent ook dijkverbreding, met mogelijk effect op bestaande bebouwing.  
• Eind 2023 is de scope van de herijking van voorkeurstrategie vastgesteld. Deze wordt in 2026 opgeleverd. De focus van de herijking ligt nog steeds op waterveiligheid maar nu meer in samenhang met de zoetwatervoorziening en ruimtelijke adaptatie en in de sterkere verbinding met andere grote maatschappelijke opgaven, conform het positiebepalend document van het Gebiedsoverleg DPRD. 
• In het kader van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging is er onderzocht wat de toekomstige dijkversterkingsopgave is bij een stijgende zeespiegelstijging, verregaande bodemdaling en toename van de rivierafvoer. De resultaten van deze systeemanalyse uit 2023 zijn hier te vinden. Deze tussenbalans van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging laat ook zien dat tot 1 meter zeespiegelstijging het effect van veranderende rivierafvoer op waterbeschikbaarheid groter is dan het effect van zeespiegelstijging. 
• Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard en Rijkswaterstaat investeren samen in een grotere betrouwbaarheid van de Hollandsche IJsselkering. Dankzij die investering zijn minder ingrijpende dijkversterkingen nodig langs de rivier. Hiervoor is in 2023 een bestuursakkoord gesloten. Naast een forse netto besparing (van enkele tientallen miljoenen euro) levert dit ook een aanzienlijke vermindering op van de overlast voor omwonenden.  
• De provincie Zuid-Holland en de waterschappen hebben in 2023 een gezamenlijke Klimaatonderlegger voor ruimtelijke plannen opgesteld: een set kaarten over de geschiktheid van ruimtelijke functies in relatie tot de kenmerken van het water- en bodemsysteem.  
• In 2022 zijn de evacuatiestrategieën, opgesteld door de veiligheidsregio’s, bovenregionaal uitgewerkt. De effecten van een (dreigende) overstroming stoppen niet bij de grens van een veiligheidsregio.  
• In de afgelopen tien jaar is veel nieuwe kennis opgedaan over de waterveiligheid in de buitendijkse gebieden van onze regio en nieuw beleid ontwikkeld. Deze kennis is in 2022 gebundeld en de digitale publicatie Tien jaar werken aan buitendijkse waterveiligheid presenteert de belangrijkste resultaten. Van strategieontwikkeling tot operationele maatregelen bij verwacht hoogwater. Het zijn bouwstenen voor veilig wonen en werken in het buitendijkse gebied van onze regio. 
• Waterschap Hollandse Delta ontwikkelde in 2021 een tool voor het afwegen van nieuwe investeringen tegen de klimaatrisico’s op lange termijn.   
• Nagenoeg alle veiligheidsregio’s in de regio hebben in 2021 de impactanalyses en evacuatiestrategieën opgeleverd.   
• In 2020 brachten de gemeente Dordrecht en de Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid een rapport uit met handvatten voor het inrichten van hoogwater-schuillocaties in bestaande of nieuwe gebouwen. 
• De gemeente Dordrecht en de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) onderzochten de mogelijkheid om nieuwe woningen op de buitendijks gelegen Staart te combineren met een andere inrichting van het gebied, met als doel dat inwoners van Dordrecht hier kunnen schuilen bij een (dreigende) overstroming.  
• Havenbedrijf Rotterdam ontwikkelde samen met overheden en bedrijven adaptatiestrategieën voor verschillende buitendijkse delen van het havengebied.  
• In 2018 is de dijkversterking Kinderdijk-Schoonhovenseveer opgeleverd. Bij de uitvoering van de dijkversterking was aandacht voor verschillende meekoppelkansen. Bijvoorbeeld: de Klimaatdijk in Streefkerk; deze dijk is zo hoog en sterk dat woningbouw mogelijk is.   

Plannen 2025-2026

Voor de komende jaren staat een aantal projecten en maatregelen op de uitvoeringsagenda. Enkele voorbeelden:  

• In de periode tot eind 2025 werkt het Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden aan de tweede actualisatie (“herijking”) van de voorkeursstrategie. In drie werksporen wordt gewerkt aan:  
  • onderzoek naar de houdbaarheid en oprekbaarheid van de huidige strategie; 
  • de uitwerking van meerlaagsveiligheid aan de hand van een aantal gebiedspilots (o.a. Hoeksche Waard en Alexanderpolder); 
  • het ontwikkelen van regio specifieke alternatieve strategieën voor de waterveiligheid in relatie tot andere ruimtelijke ontwikkelingen. Deze strategieën worden vertaald naar het ruimtebeslag, zodat ingeschat kan worden wat we nu moeten doen of laten om deze strategieën voor de lange termijn nog toepasbaar te kunnen houden.  
• De ‘Strategische Adaptatieagenda Buitendijks’ is geüpdatet. Er wordt aan de acties voor buitendijkse waterveiligheid gewerkt. Een projectteam ontwikkelt adaptatiestrategieën voor waterveiligheid voor de Rotterdamse stedelijke gebieden. Er is gestart met het uitwerken van de strategie voor de Kop van Feijenoord. Daarna wordt een soortgelijk traject gestart voor het Noordereiland.   
• Het Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden neemt actief deel aan het landelijke Kennisprogramma Zeespiegelstijging.
• Bij de publicatie van de herijkte voorkeursstrategie in 2026 zal ook een actuele kennisagenda worden opgeleverd.

Integraliteit

Alle partijen in de regio zetten zich in om de drie opgaven van het nationaal Deltaprogramma – waterveiligheid, voldoende zoetwater en een klimaatbestendige en waterrobuuste ruimtelijke inrichting – in samenhang aan te pakken en waar mogelijk te verbinden met klimaatmitigatie, circulaire economie, woningbouw, energietransitie, bodemdaling en natuurontwikkeling. Het Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden onderzoekt hoe deze samenhang in de toekomst verder kan worden versterkt.