Nederland heeft vaker te maken met droogte en hevige buien. Regenwater opslaan in natuurlijke bodembuffers creëert reserves voor droge periodes. Het klinkt als ideale oplossing voor wateroverlast en -tekorten: landschappen die als een spons water opnemen en langzaam loslaten. Kan het overal en hoe dan? Daarover ging deze sessie. 

Van spons tot vergiet

Lange tijd is vooral via techniek gewerkt aan de aanpak van waterproblematiek. Het besef groeit dat we met natuurlijke systemen moeten meebewegen om ruimtelijke opgaven het hoofd te bieden. Sponswerking past hierbij. Zo was het ook het in verleden, vertelde Ellis Penning (Deltares): “Rond 1880 fungeerde het Brabantse landschap als spons, tegenwoordig is het meer een vergiet.” Het tempo waarin water wegstroomt uit het gebied is gestegen van ruim zestien dagen naar negen uur.

Waterpeil in evenwicht

Sponswerking kan helpen het grondwaterpeil in balans te brengen. Wat is daarvoor nodig? “Allereerst weten in welk bodemsysteem je werkt”, aldus Penning. Verder is de vraag hoeveel water de bodem al bevat en met welk type extreme bui je rekent. De mate van verharding maakt ook uit en het is belangrijk om te weten welke impact bovenstroomse ingrepen hebben op gebieden benedenstrooms. De kansen voor sponswerking liggen vooral in hooggelegen gebieden.  

Beeld: © Martijn Beekman Fotografie

Marnix van der Kruis van Waterschap de Dommel vertelt over natuurlijke bodembuffers.

De Brabantse praktijk

Het Brabantse watersysteem veranderen, van water afvoeren naar langer vasthouden, vraagt de komende decennia hydrologische herstelmaatregelen in het hele gebied. Marnix van der Kruis van Waterschap de Dommel vertelde hoe al wordt gewerkt aan natuurlijke bodembuffers. Als voorbeeld noemde hij een boer die een sloot breder en ondiep heeft gemaakt langs de oever, met daarlangs kruidenrijk gras voor de koeien. Dat levert hem – ook financieel – meer op. 
 
 

Meer risico op wateroverlast?

Een deelnemer aan de sessie vroeg: “Ik hoor nog niets over organische stof?” Van der Kruis beaamde dat veel landbouwgrond sterk verdicht is: “Organische stof toevoegen verbetert inderdaad de bodemstructuur en waterdoorlaatbaarheid.” Een andere deelnemer wilde weten of sponswerking het risico op wateroverlast vergroot. Dat zou kunnen, zonering helpt om dit te voorkomen. Via stellingen discussieerden de deelnemers over dilemma’s, zoals compensatie voor de lasten van sponswerking waar anderen profijt van hebben.