Deltabeslissing Waterveiligheid

Het beschermingsniveau is hoger op plekken waar de mogelijke gevolgen heel groot zijn, bijvoorbeeld als er mogelijk veel slachtoffers vallen, veel economische schade zal zijn en/of schade zal ontstaan aan vitale infrastructuur die van nationaal belang is. 

Mijlpalen 2015-2023

Nieuwe normen

In de periode 2015-2023 is veel vooruitgang geboekt met de uitvoering van de Deltabeslissing Waterveiligheid. De veiligheidsdoelen zijn vertaald naar normen voor de primaire waterkeringen: de dijken, duinen, dammen en stormvloedkeringen die ons land beschermen tegen overstromingen vanuit de zee, de grote rivieren en de grote meren. Deze normen zijn vastgelegd in de Waterwet, die op 1 januari 2017 in werking is getreden.

Beoordeling primaire keringen en versterking van dijken 

In 2017 is ook gestart met de eerste Landelijke Beoordelingsronde van deze primaire keringen. Daarvoor is een wettelijk instrumentarium beschikbaar: een pakket met afspraken en methoden voor de beoordeling van de primaire keringen.  In 2022 is deze beoordeling afgerond. Duidelijk is dat een meerderheid van de primaire keringen nog niet voldoen aan de waterveiligheidsnormen. 

Ook is in 2014 het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) gestart: het grootste uitvoeringsproject binnen het Deltaprogramma. In het HWBP werken de 21 Nederlandse waterschappen en Rijkswaterstaat samen aan de grootste dijkversterkingsoperatie sinds de Deltawerken. Het doel van het HWBP is dat in 2050 de primaire keringen () aan de waterveiligheidsnormen voldoen. In totaal gaat het  om zo’n 1.500 kilometer aan dijken en ruim 400 kunstwerken (zoals sluizen en gemalen). Inmiddels zijn 196 kilometer dijk en 51 kunstwerken versterkt of veilig verklaard. Voor 2024-2035 staan circa 100 dijkversterkingsprojecten gepland, goed voor 814 kilometer dijk. De ambitie om jaarlijks 50 kilometer dijk te versterken, wordt naar verwachting in 2026 behaald. 

Van de circa 9 miljoen mensen die achter een primaire waterkering leven, had 78 procent in 2020 het basisbeschermingsniveau. In 2028 zal dit percentage waarschijnlijk toenemen tot circa 81 procent. 

Slimme ruimtelijke inrichting en crisisbeheersing 

Het Deltaprogramma richt zich niet alleen op het voorkomen van overstromingen. Ook het beperken van schade en aantal slachtoffers als er toch een overstroming optreedt is een taak van de overheden waar het Deltaprogramma zich voor inzet. De gevolgen zijn te beperken door het maken van slimme keuzes in de ruimtelijke inrichting en crisisbeheersing. De Werkgroep Gevolgbeperking Overstromingen bracht hierover in 2018 een advies uit.  

De Stuurgroep Management Watercrises en Overstromingen (SMWO) verbeterde het crisismanagement bij watercrises. Er is een Module Evacuatie Grootschalige Overstromingen beschikbaar gekomen, met onder meer de app en website overstroomik.nl. Het Landelijk Informatiesysteem Water en Overstromingen (LIWO) biedt actuele overstromingsinformatie. 

‘Watercrisis beheersen in een veiligheidsregio’ (WAVE2020) was een programma onder regie van de SMWO. Het had als doel de aanpak van watercrises te verankeren in de crisisplannen van de veiligheidsregio’s. De veiligheidsregio’s werkten de afgelopen jaren aan het verbeteren van de evacuatieplannen en samenwerking tussen partijen. Het programma WAVE2020 is inmiddels afgerond, maar de analyses worden nog verder uitgewerkt. Ook de leerpunten van het hoogwater in Limburg krijgen daarin een plek. WAVE2020 heeft een aantal aanbevelingen gedaan aan de SMWO, implementatie daarvan vindt plaats in overleg met het Deltaprogramma. 

Plannen 2024-2026 

Projecten, activiteiten en mijlpalen 

In de komende jaren vinden verschillende projecten en activiteiten plaats voor de uitvoering van de Deltabeslissing Waterveiligheid. De projecten en activiteiten staan beschreven in het Deltaplan Waterveiligheid. In deze periode zijn er verschillende mijlpalen:  

• Voor eind 2024 rapporteert de minister de bevindingen uit de evaluatie van de Waterwet. 
• De SMWO presenteert eind 2022 een nieuwe gezamenlijke visie op watercrisismanagement, met een vooruitblik naar 2030. 
• In 2022 is gewerkt aan de doorontwikkeling van het systeem en de middelen voor het beoordelen en ontwerpen van primaire waterkeringen. Hiermee kan vanaf 2023 de tweede Landelijke Beoordelingsronde voor de primaire keringen starten.  
• Op basis van de eerste Landelijke Boordelingsronde Overstromingskans presenteert het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, in goede afstemming met de waterschappen en Rijkswaterstaat, eind 2023 het Landelijke Veiligheidsbeeld aan de Tweede Kamer. 
• Het Tweede Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP-2), de voorganger van het huidige HWBP, bevindt zich in de afrondende fase. In 2022 is de dijkversterking Eemdijken-Zuidelijke Randmeren afgerond. Het laatste project van dit programma is nu volop in uitvoering: de dijkversterking Markermeerdijk (Hoorn-Edam-Amsterdam) Het eerste deel hiervan werd begin 2023 opgeleverd. Naar verwachting is het hele traject eind 2027 afgerond. 

Kennis en onderzoek

De kennisvragen over waterveiligheid staan in de Kennisagenda van het Deltaprogramma. Belangrijke kennisvragen gaan over zeespiegelstijging. In 2026 komen de eindresultaten van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging beschikbaar. De onderzoeken gaan over de snelheid van de zeespiegelstijging vanaf de tweede helft van deze eeuw. Ook brengt het onderzoek in beeld hoe lang de huidige waterveiligheidsstrategieën houdbaar zijn en welke alternatieven er zijn om Nederland in de verre toekomst veilig en leefbaar te houden. 

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat blijft de instrumenten voor het beoordelen en ontwerpen van primaire waterkeringen verder verbeteren met nieuwe inzichten, samen met de beheerders van de waterkeringen. 

De SMWO vergroot de kennis over crisismanagement door kennisuitwisseling tussen de betrokken organisaties te bevorderen en pilots uit te voeren. De crisispartners delen kennis in het Watermanagementcentrum Nederland. Ook wisselen zij kennis en informatie uit met andere landen.